گویای خبر – یکی از دلایل بروز بحران‌‌های اجتماعی در زندگی شهری و کلان ‌شهری امروز ایران، کمرنگ شدن فرهنگ همسایگی و رواج فردگرایی و بی‌‌تفاوتی اجتماعی است. غالباً تصور می‌شود که برای حل معضل ازدواج، بدمسکنی، فرزندآوری، آسیب‌‌های اجتماعی نسل جوان و نوجوان و بحران‌‌های سالمندی و میانسالی باید در همان رده سنی خاص و قشر و گروه اجتماعی مشخص تمرکز کرد و برای حل مشکلات از آن‌ جا اقدام کرد. اما بخش‌‌ها و نهادها و روابط اجتماعی هستند که می‌‌توانند به خوبی باعث تقویت انسجام اجتماعی شوند و از بروز بحران در همه گروه‌های اجتماعی جلوگیری کنند. همسایه خوب و روابط همسایگی شاداب و اسلامی می‌تواند میدان‌‌های اجتماعی در بین خانواده‌‌ها ایجاد کند که ضمن ارایه خدمات اجتماعی متقابل و همیارانه، امنیت شهرها و مناطق شهری نیز افزایش پیدا کند. همسایه‌‌های خوب از بدو تولد تا وفات می‌توانند دستگیر یکدیگر باشند. بچه‌ها در روابط همسایگی می‌ توانند از آسیب‌های دوستی‌های خارج از کنترل خانواده در امان باشند و زنان با وجود همسایه خوب می‌توانند در اداره منزل بهتر عمل‌ کنند و از افسردگی‌‌ها و ملال زندگی روزمره رهایی پیدا کنند و سالمندان در کنار یک همسایه خوب، امکان زیست جمعی خانوادگی به‌ دور از نهادهای حمایتی نظیر خانه سالمندان را تجربه کنند.

مضاف بر این، رواج فرهنگ همزیستی مسالمت‌‌آمیز و رأفت همسایگی می‌تواند از میزان دعاوی قضایی و پرونده‌‌های نزاع بین همسایگان جلوگیری کند.

«روز همسایه»؛ روزی که در آن برای رسانه‌های جمعی و صاحبنظران مسایل فرهنگی و اجتماعی و حقوقی فرصت مناسبی پیش می‌آید تا از حقوق همسایگی، روابط حسنه همجواری، ضرورت رعایت قانون، اهمیت امنیت روانی شهروندان و از بایدها و نبایدهای پیرامون حیات اجتماعی سخن گویند. پلاکاردها و بنرهایی با مضامین و پیام‌های متناسب با بزرگداشت این روز در بزرگراه‌ها و میادین شهر نصب شود. آداب و رسوم ارزشمند رایج در بین همسایه‌‌های مناطق مختلف روستایی و شهری مورد ارزیابی و کارشناسی قرار گیرند.

علاوه بر انتخاب و معرفی همسایگان نمونه، محلات و شهرک‌ها و سکونتگاه‌هایی که در آن آمار سالانه بزهکاری و ناهنجاری‌های اخلاقی در رتبه بسیار پایین‌تری قرار دارد، به نحو مقتضی برای مردم معرفی شوند.

چهارشنبه‌سوری، یکی از آیین‌های دیرینه ایرانی است که در نگاه مردم‌شناختی، مؤلفه‌های مهمی از هویت تاریخی فرهنگی جامعه ایرانی را در بردارد. این مؤلفه‌ها می‌توانند سرنخی برای پی‌گیری ظرفیت‌های فرهنگی این رویداد کهن قرار گیرند؛ چه این که خانواده و محله از دیرباز، دو محور اصلی در این آیین بوده‌اند.

لازم است دستگاه‌های فرهنگی کشور، برای ایجاد شادی‌های مشروع و جمعی، افزایش شادی و نشاط اجتماعی، گسترش فرهنگ مواسات و احیای هویت و روح همسایگی توجه کنند.

لازم است با فراهم‌سازی بسترهای مناسب، برنامه‌های خلاقانه، نشاط‌ آفرین، ایمن و مبتنی بر فرهنگ ایرانی نظیر مسابقات محلی پخت غذا، نمایش‌های محلی و خیابانی، گردهمایی‌های خانوادگی، جشن‌های نشاط را برای استفاده از فرصت‌های این منبع فرهنگی ناملموس تدارک دید. همچنین می‌توان انواع نمایش‌های میدانی و نورافشانی‌های کنترل شده و مسابقات گروهی و انفرادی را برگزار کرد.

نکته مهمی که در تمامی این برنامه‌ها و سایر اقدامات خلاقانه باید لحاظ شود، حفظ ماهیت تفریحی و جمعی این برنامه‌ها و تأکید بر جنبه سرگرم‌کننده و نشاط آفرین آن برای عموم مردم است. گرامیداشت این آیین کهن که جشنی برای استقبال از سال جدید و طراوت بهار است، می‌تواند نویددهنده قرنی پرامید، مردمانی متحد و جامعه‌ای رو به تعالی باشد.

برای استفاده بهینه فرهنگی از روزهای پایانی سال، به ویژه چهارشنبه سوری که در جامعه ایرانی مورد توجه است و با عنایت به این که در تقویم رسمی کشور هم عنوان «چهارشنبه سوری» درج نشده بود و مردم به طور غیر رسمی، این مناسبت را برگزار می‌کردند و با توجه به شرایطی که شاهد هستیم و چهارشنبه سوری به صحنه جنگ تبدیل شده است؛ از این رو، برای حفظ احترام همسایگان و آسایش آنها، مناسبت «روز تکریم همسایگان» برای سه‌شنبه پایانی سال، به تقویم رسمی کشور اضافه شد.

• نویسنده : مریم زارع پستکی زاد - رئیس گروه فرهنگ عمومی