با توجه به اهمیت توسعه تعاونی‌ها به عنوان ابزاری مناسب برای کاهش فقر، بیکاری، سطوح بالای نابرابری و تسریع توانمندسازی اقتصادی، برای تعاونی‌ها ضروری است تا از فرصت‌های تجاری و سرمایه‌گذاری عضویت ایران در بریکس جهت ظرفیت‌سازی، توسعه مهارت‌ها، انتقال فناوری و مدل‌های تامین مالی برای تعاونی‌ها و تفاهم‌نامه‌ها و گسترش بازارهای خود به سایر کشورها بهره‌مند شوند.
گویای خبر– کشورهای بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین، آفریقای جنوبی) اقتصادهای نوظهوری هستند که رشد اقتصادی سریع و قوی را تجربه می کنند که می‌توانند آینده دیپلماسی و همکاری جهانی را شکل دهند. این کشورها، دارای جمعیت قابل توجه، منابع انسانی در حال رشد و بازار مصرف گسترده‌ای هستند که پتانسیل تبدیل شدن به محرک‌های کلیدی رشد اقتصادی و نوآوری، اظهارنظر بیشتر در امور جهانی، تأثیرگذاری بر تصمیمات سیاسی و دفاع از منافع مشترک در پلتفرم‌های مختلف بین‌المللی را فراهم می‌کند. از سوی دیگر، با نوآوری‌هایی نظیر بانک توسعه جدید (NDB) و مجمع تجاری بریکس، موجب تقویت همکاری‌های اقتصادی شده و سرمایه‌گذاری، تجارت و همکاری مالی بین کشورهای عضو را تسهیل می‌بخشد.
ایران و بریکس
دولت ایران پس از عضویت دائم خود در سازمان شانگهای، عزم خود را برای پیوستن به گروه بریکس جزم نمود و در سال ۲۰۲۳ عضویت خود را اعلام و در سال ۲۰۲۴ فعالیت رسمی خود را آغاز می‌نماید.
هدف ایران از عضویت در بریکس، رهایی از چرخه اقتصادی غرب، توسعه پایدار و تبادلات اجتماعی و فرهنگی و مقابله با تحریم‌ها از طریق بهره‌مندی از سامانه اعلام پرداختی «بانک توسعه نوین» بریکس به عنوان جایگزینی برای سوئیفت است و می‌تواند در سه رکن اصلی سیاسی، اقتصادی و امنیتی با کشورهای عضو همکاری داشته باشد.
روابط ایران با بریکس بیشتر از جنبه اقتصادی قابل تحلیل است. ایران عمدتاً پروپان مایع، متانول، پلی اتیلن ، اتیلن گلیکول، بوتان مایع و اوره به کشورهای عضو بریکس صادر می‌کند. در عوض، کالاهای عمده وارداتی از کشورها ی بریکس به ایران شامل برنج نیمه آسیاب شده ، برنج کامل ، قطعات خودرو، الکترودهای گرافیتی مورد استفاده در کوره‌ها، قطعات راکتورهای هسته‌ای، گوشت گاو منجمد و ذرت مزرعه‌ای بود. چین در میان اعضای بریکس همچنین در سراسر جهان صادرکننده برتر کالا به ایران است . بر این اساس ارتباط با بریکس در شرایطی که تحریم‌های آمریکا پس از خروج از برجام افزایش گرفته است برای جمهوری اسلامی ایران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شده است.
بریکس و تعاونی‌ها
از زمان تشکیل بریکس؛ نشست‌هایی بین شرکت‌های تعاونی در کشورهای بریکس با هدف تسهیل همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه، تبادل تجربیات در مورد توسعه تعاونی‌ها و سرمایه‌گذاری مشترک بین تعاونی‌ها در کشورهای بریکس برگزار شده است. طی چهارمین نشست سازمان‌های تعاونی کشورهای بریکس در برزیل در سال ۲۰۱۴، رئیس سابق اتحادیه جهانی تعاون (ICA) سرکار خانم پائولین گرین، بر پتانسیل و ظرفیت‌های اقتصادی تعاونی در کشورهای بریکس و نقش این اتحادیه در کمک به توسعه این پتانسیل، اشاره کرد. علی‌رغم برخی تفاوت‌ها در فرهنگ و توسعه اقتصادی، پتانسیل زیادی برای تجارت و همکاری‌های متقابل بین سازمان‌های تعاونی بریکس وجود دارد و این باید به روشی عمل‌گرایانه توسعه یابد.
با توجه به اهمیت توسعه تعاونی‌ها به عنوان ابزاری مناسب برای کاهش فقر، بیکاری، سطوح بالای نابرابری و تسریع توانمندسازی اقتصادی، برای تعاونی‌ها ضروری است تا از فرصت‌های تجاری و سرمایه‌گذاری عضویت ایران در بریکس جهت ظرفیت‌سازی، توسعه مهارت‌ها، انتقال فناوری و مدل‌های تامین مالی برای تعاونی‌ها و تفاهم‌نامه‌ها و گسترش بازارهای خود به سایر کشورها بهره‌مند شوند. بریکس منبع مهم سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در حوزه‌های کلیدی مانند معدن، مهندسی ساخت و ساز، صنایع وابسته به خودروسازی، فناوری اطلاعات، کشاورزی، اقتصاد سبز و خدمات مالی بوده که این موضوع می‌تواند فرصت مناسبی برای تعاونی‌های فعال در ایران که در این زمینه‌ها تخصص دارند، باشد. از جمله حوزه‌های فعالیت سازمان بریکس امور مربوط به ترانزیت، انرژی و تجارت می‌باشد و با توجه به حضور پررنگ تعاونی‌های ایرانی در این زمینه‌ها، این عوامل می‌توانند بستر مناسبی برای ایفای نقش تعاونی‌ها باشد.
با توجه به فعالیت بانک توسعه نوین گروه بریکس، اعضای این گروه می‌توانند از مزیت بهره‌برداری از وام‌های ارائه شده توسط این بانک در پروژه‌های زیرساختی خود برخوردار شوند. به‌علاوه، با عضویت کشور ایران در این گروه، فرصتی مناسب برای گسترش تعاملات با سایر کشورهای عضو از طریق تجارت الکترونیک به‌وجود می‌آید و از موقعیت ژئوپلیتیکی خود بهره‌برداری بهینه خواهد شد.
ایران همچنین، علاوه بر تلاش برای تقویت ذخایر ملی، می‌تواند با ارتقای ارتباط با کشورهای عضو، به بهترین شکل ممکن نیازها و تقاضاهای بازارهای هدف خود را در زمینه مبادلات تجاری تحلیل کرده و عملیات تجاری خود را بهبود بخشد.
از جمله نکات مثبت عضویت در این گروه، تبادل دستاوردهای نوآورانه در زمینه‌هایی نظیر نانوتکنولوژی، کشاورزی پیشرفته، هوش مصنوعی و فناوری بلاکچین به چشم می‌خورد. همچنین، این تبادل اطلاعات در زمینه‌های بهداشت، حمل و نقل، و آموزش می‌تواند به ارتقای کیفیت زندگی و سطح بهبود اجتماعی و اقتصادی منطقه کمک کند.
با توجه به اهمیت رشد و توسعه پایدار، عضویت ایران در این گروه می‌تواند با تدوین و تنفیذ پروژه‌های مشترک در زمینه اقتصاد سبز و انرژی‌های تجدیدپذیر، فرصت‌های مناسبی را برای تبادل تجربیات و نیز پروژه‌های فنی و مهندسی، حتی صدور این خدمات به کشورهایی نظیر آفریقای جنوبی قرار دهد.
البته حضور و فعالیت کشور ایران در تمامی عرصه و توافقات بین‌المللی باید بتواند در بازه‌های زمانی کوتاه، میان و بلندمدت، اثرات مشخص اقتصادی و تجاری برای فعالان اقتصادی داشته باشد و زمینه‌های رشد و توسعه بازارهای بین‌المللی را به همراه داشته باشد. در غیر این صورت، تمامی منافع عضویت در نهادهای بین‌المللی کمرنگ شده و فعالان اقتصادی را نسبت به این توافقات ناامید خواهد کرد.
ساختار بریکس
بریکس(BRICS)، گروهی متشکل از اقتصادهای جهانی برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی است که در سال ۲۰۰۹ در قالب یک پلتفرم گفتگو و همکاری با هدف اولیه برجسته‌سازی فرصت‌های سرمایه‌گذاری تشکیل شد. این منطقه ، در حدود ۳.۲۱ میلیارد نفر جمعیت یا به عبارتی ۴۱.۵ درصد از جمعیت جهان را از آن خود دارد. برزیل، روسیه، هند و چین جزو ده کشور بزرگ جهان از نظر جمعیت، مساحت و تولید ناخالص داخلی هستند. هر پنج کشور، عضو گروه G20 با حدود ۲۶.۶ درصد از تولید ناخالص جهانی هستند. از سال ۲۰۲۲، این گروه به دنبال گسترش عضویت بوده و در آگوست ۲۰۲۳، در پانزدهمین اجلاس سران بریکس، کشورهای آرژانتین، مصر، اتیوپی، ایران، عربستان سعودی و امارات متحده عربی برای پیوستن به این بلوک دعوت شدند.
اهداف بریکس
– تقویت روابط بین کشورهای عضو و ایجاد منافع مشترک
– اشتراک همکاری‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، تجاری، فناوری و دانش
– ارتقای سرمایه‌گذاری و تأمین مالی پروژه‌های توسعه مشترک
– مشارکت کشورهای عضو در گفتگوهای سیاسی و برقراری امنیت و صلح
– حل مسائل مربوط به چالش‌های تغییرات آب و هوایی، امنیت انرژی و نابرابری‌های توسعه
– کمک‌های قابل توجهی در حمایت از پروژه‌های زیرساختی و توسعه پایدار در کشورهای عضو
– ایجاد پل‌هایی برای همکاری‌های گسترده‌تر جهانی و ارتقای رشد و ثبات اقتصادی
– تبادلات اجتماعی و فرهنگی
- نویسنده : علیرضا بنایی‌فر، مدیر امور بین‌الملل اتاق تعاون ایران
Monday, 2 October , 2023