گویای خبر – کمک به همنوعان و دستگیری از نیازمندان، از مؤلفه‌های اجتماعی فرهنگ عمومی است.

کمک به همنوع و ابراز همدلی با دیگران، فضیلتی است که ریشه در فلسفه خلقت دارد. وجود انسان به عنوان بزرگ‌ترین دارایی او محسوب می‌شود که بدون لطف مستمر خداوند، قادر به ابراز وجود نیست. پس بر همه انسان‌ها لازم است جان خود را به این زیور خداوندی آراسته نمایند و عطر خوش کمک به همنوع و به ویژه نیازمندان را به صورت یک فرهنگ در جامعه تسرّی دهند.

کمک به محرومان، نه تنها شامل اموال است، بلکه سایر موارد را هم در برمی‌گیرد. بنابراین، کمک به رفع نیاز دیگران، فقط به مال اختصاص ندارد و هر کسی می‌تواند با قدرت، علم، آبرو، مقام، شهرت و… به دیگران کمک نماید و مشکلی را حل کند.

البته به دلیل شاخص بودن نیاز مالی و فقر مادی و اقتصادی، دستگیری در زمینه اقتصادی، به عنوان شاخص‌ترین مصداق دستگیری مورد توجه است.

انسانی که در مسیر کمک به دیگران تلاش می‌کند، باید بداند بیش از آن چه به دیگران می‌دهد، به دست می‌آورد. اگر ثروتی را از دست می‌دهد یا از وقت و آبروی خود برای نیازمندان هزینه می‌کند، روحیه بخشش، دعای نیازمندان و رضایت خدا را به دست می‌آورد.

کمک به همنوعان، اولویت‌هایی دارد، از جمله کسانی که به زندان افتاده‌اند؛ کسانی که از سفر مانده‌اند؛ کسانی که از وطن خویش، آواره شده‌اند؛ کسانی که از نعمت پدر محروم هستند؛ کسانی که به خاطر ادامه تحصیل، از زندگی مادی خود عقب افتاده‌اند؛ کسانی که از درخواست کمک، خجالت می‌کشند؛ کسانی که به خاطر رسیدگی به دیگران، زندگی خودشان دچار مشکل شده است؛ کسانی که در گذشته، اهل بخشش بوده‌اند، ولی امروز محتاج به گرفتن هستند و…

ضروری است انسان، نیازمندانی را شناسایی نماید و در حد توان خود، نسبت به رفع احتیاج آنان اقدام کند. یا از طریق بنیادهای مشخص، کمک‌های خود را به افراد محتاج برساند. به ویژه پذیرفتن کفالت یتیمان از طریق مؤسساتی که برای این منظور راه‌اندازی شده‌اند، به صورت ماهانه، مقداری از مخارج زندگی و تحصیل آنان را فراهم نماید.

شایسته است دستگیرکننده از دیگران، بهترین و محبوب‌ترین‌ها را در این راه ببخشد. انسان باید با تمرین در این زمینه نشان دهد که در راه رضای دوست، آماده و حاضر است از بهترین و محبوب‌ترین چیزهایی که دارد، بگذرد و دفتر اعمال خود را با این کار، پربار نماید.

شایسته است انسان، قبل از این که کسی از او درخواست کند، به کمک او بشتابد و آبروی او را حفظ کند و نگذارد که او مجبور به درخواست شود؛ زیرا آن چه بعد از خواهش داده می‌شود، قیمت آبرویی است که از او ریخته شده است.

شایسته است انسان، به صورت پنهانی و به دور از ریا و خودنمایی و با اخلاص، به همنوع خود کمک نماید تا آبروی گیرنده، محفوظ بماند. هر چند کمک کردن به صورت آشکار، باعث تشویق دیگران و نوعی تبلیغ عملی است و سبب رفع تهمت خسیسی از انسان می‌شود.

شایسته است انسان، کمک به نیازمندان را با دلسوزی انجام داده و غمخوار همیشگی آن‌ها باشد و دستگیری از نیازمندان را در اوقات با فضیلت با اهتمام بیشتری انجام دهد، مانند جمعه، عید غدیر، ماه ذی الحجه، ماه رمضان و…

شایسته است اگر کسی از انسان تقاضای کمک کرد و خود را نیازمند جلوه داد، اما انسان او را نشناخت و در راستگویی او شک داشت، وظیفه کمک‌رسانی برایش تعریف می‌شود و باید کمک کند. اگر فرد نیازمند دروغ گفته باشد، به خود او مربوط است و این دروغگویی و فریب و ظاهرفریبی به عهده او خواهد بود.

شایسته است انسان، پس از کمک به همنوع خود، او را با زبانش آزار ندهد یا بر او منّت نگذارد؛ چون اجر کارش از بین می‌رود.

کمک به همنوعان، باعث گسترش فرهنگ نیکوکاری و قرض الحسنه در جامعه خواهد شد و آثار و برکات فراوانی به دنبال خواهد داشت.

در همین راستا، به منظور فرهنگ‌سازی این امر مهم، روز ۱۴ اسفندماه با عنوان «روز احسان و نیکوکاری و ترویج فرهنگ قرض الحسنه» در تقویم رسمی کشور نام‌گذاری شده است.

(مأخذ: مجموعه فرهنگ عمومی و آداب شهروندی، علی شیرازی و همکاران، ناشر: عابداندیش، قم، جلد اول، چاپ اول، ۱۳۹۵٫)

• نویسنده : حمیدرضا سلیمانی میگونی