گویای خبر – بررسی ترافیک، پرداختن به پدیده عبور و مرور وسایل نقلیه و انسان در راه‌‌ها است و همین سه عنصر «انسان»، «وسیله نقلیه» و «جاده» اجزای اصلی سیستم حمل و نقل را تشکیل می‌دهد که در این میان، «انسان» به عنوان عنصر اصلی و متفکر، نقش اساسی و اول را در چرخه ترافیک و در بروز سوانح رانندگی، به خود اختصاص داده است.

بهره‌برداری مناسب و عملیات بهینه حمل و نقل، عبور و مرور روان و کم حادثه و استفاده مطلوب از تأسیسات زیربنایی شهری و برون شهری، تا حد زیادی به عملکرد، آموزش و آگاهی انسان بستگی دارد.

انسان، دو عامل از سه عامل به وجود آورنده ترافیک (یعنی راننده، وسیله نقلیه و عابر) است و در بُعد ترافیک، مهندسی، آموزشی و اجرای مقررات نقش تعیین‌کننده دارد.

یکی از ناهنجاری‌های ترافیک، ریشه در فرهنگ ترافیک دارد. تا زمانی که در یک فرآیند پیچیده، طولانی و فراگیر، دانش به توانش، توانش به کنش، کنش و واکنش به منش، منش به شخصیت و شخصیت به فرهنگ تبدیل نشود، هرگز صرف آموزش یا دانستنی‌ها به اصلاح فرهنگ منتهی نخواهد شد و تا فرهنگ ترافیک اصلاح نشود، مشکل ترافیک به شکل ریشه‌ای حل نخواهد شد.

بنابراین، برای حل مشکل ترافیک، در کنار سایر مجموعه عوامل، باید با فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی به ارتقای فرهنگ ترافیک کمک کرد. ضمن این که با رشد و ارتقای فرهنگ ترافیک می‌توان آرامش اجتماعی را تقویت و دغدغه‌های ذهنی شهروندان را کاهش داد.

هیچ جامعه‌ای بدون نظم و انضباط اجتماعی به تعالی نمی‌رسد. فرهنگ ترافیک نیز یکی از مصادیق بارز انضباط اجتماعی است که صرفاً جنبه اکتسابی ندارد، بلکه بیشتر جنبه درونی دارد که همان نهادینه‌شدن این فرهنگ در جامعه است. باید موضوع ترافیک به عنوان آیینه تمام نمای نظم اجتماعی، به یک ارزش تبدیل شود تا جامعه نسبت به آن در موارد مختلف حساسیت لازم را از خود نشان دهد.

آمارهای موجود، گویای این حقیقت ناخوشایند است که کشور ما از نظر شکل، ساختار رفتاری و مهندسی ترافیک در مقایسه با بسیاری از کشورهای جهان، در وضعیت مناسبی قرار ندارد. موضوع عبور و مرور در شهرهای بزرگ ایران، به ویژه در تهران، به یکی از معضلات اصلی شهروندان پایتخت تبدیل شده و آنچه مردم را نگران ساخته و باعث آشفتگی ترافیکی می‌شود، ریشه در فرهنگ ترافیک دارد. ترافیک روان و مطلوب می‌تواند نماد نظم و بالندگی یک کشور، نمایانگر شاخص‌های یک جامعه تکامل یافته، پیشرو، متمدن و توسعه یافته باشد. کشوری ترافیک روان و مطلوب دارد که:

– مردم آن با جان و دل از مقررات، تمکین و مقررات راهنمایی و رانندگی را رعایت نمایند.

– رعایت حقوق دیگران به عنوان یک وظیفه دینی و ملی نهادینه شده باشد.

– رفتارهای ترافیکی شهروندان منبعث از فرهنگ ریشه‌دار و عمیق ترافیکی به مرحله اجرا در آید.

– علاوه بر نهادینه‌ شدن فرهنگ ترافیک، سایر عوامل مؤثر در امر حمل و نقل وسایط نقلیه نیز مورد توجه قرار گیرد.

• نویسنده : حمیدرضا سلیمانی میگونی